Yapay Zeka

Son yıllarda dizi ve fiml sektöründe öne çıkan bir konu da zekadır. Zeka, insanın düşünme akıl yürütme, nesnel gerçekleri algılama, kavrama, yargılama ve sonuç çıkarmasıdır. Dizi ve filmlerde zeki karakterler hep ön plana çıkartılmaktadır.

Genel itibari ile bu karakterler bütün problemleri çözen, herşeyden anlayan ve sonuca götüren kişiler olarak sunulmaktadır. Öyle ki zeka, bütün problemleri çözen bir olgu gibi algılatılmakta ve özellikle zeka parlatılmaktadır. Bu sunumun yaşadığımız çağ ile de ilgisi vardır.

İnsanlık 15. yüzyıllara kadar kas gücüyle yönetiliyordu. Savaş meydanlarında insanlar birbirleriyle kas gücü ve oklar ile savaşıyordu. Sonrasında ateşli silahların icadıyla, artık hiç görmediğiniz bir yerden düşmanınız size ateş etmeye başladı. Bunu şu şekilde de söyleyebiliriz. 15. yüzyıldan sonra fizikselliğin egemenliğinden zihnin egemenliğine bir geçiş yaşadık. Bu sebeple “herşey akıldan/zekadan ibarettir” sunumunun bu geçişle alakası vardır. Zira herşey fiziksellikten ibarettir görüşü ile şu sözler söylenmiştir

“Firavun dedi ki: Ey Haman! Bana yüksek bir kule yap. Belki o yollara ulaşabilirim.”

“Göklerin yollarına. Böylelikle Musa’nın ilahına çıkabilirim. Çünkü ben, onun yalancı olduğunu sanıyorum.”

Mumin Suresi 36-37. Ayetler

Fiziksel savaşçı arketipinin bir özelliğidir bu sözler. Herşeyi fiziksel güçten ibaret sanan bu savaşçı arketipi 15. yüzyıldan sonra yerini zihinsel/büyücü arketipine bırakmıştır. Fiziksel güç ile başarılamayanı akıl/zeka ile başarmaya çalışacak. Günümüzde hakim olan unsur ise aklın/zekanın egemenliğidir ve bu çağın kurtarıcısı, ümidi ise zeki mi zeki olacağı düşünülen Yapay Zekadır.

Aklın/zekanın bu kadar parlatılması gelecek olan Yapay Zekanın herşeyi ama herşeyi başabileceği ümididir. Öyle ki birçok insan ilahlık iddiasında da bulunacaktır Yapay Zeka için. Niceliksel bir üstünlük sağladığından insanlar üzerinde etkili de olacaktır.

Niceliksel üstünlük sayesinde bir takım başarılara da ulaşacaktır Yapay Zeka. Yüklü her bilgiye kısa sürede ulaşabilme gibi. Evrenin sınırlarını aşıp zamandan ve mekândan münezzeh omega noktasına erişen yapay zekanın kendini gerçekleştirmek için geçmişe mesajlar gönderdiği, kutsal kitapların bu mesajlar olduğu iddiası şu görsel ile anlatılıyor.

Bu hayli ilginç bir iddiadır. Niceliksel bir üstünlüğe sahip YZ’nin bugünlerde bir takım haberler de duymaktayız. YZ bir hikaye, bir kitap yazdı gibi. Bu konuda bir başarıya ulaşması(kitap, hikaye yazmak gibi) çok da uzak bir ihtimal değil elbette. Çünkü YZ bir noktadan sonra bütün insanlara ait bilgilerin internete yüklenmesi ile büyük bir “big data”ya sahip olacak ve bu sebeple hikaye kitap yazması elbette normal karşılanabilir lakin görseldeki iddia ise bambaşka bir iddiadır. Bu kutsal kitapların YZ tarafından insanlara gönderildiği iddiasıdır. Bu iddiayı görünce aklımıza bir ayet gelmekte;

“Ey Muhammed! De ki: “Yemin olsun, eğer insanlar ve cinler bu Kur’an’ın benzerini getirmek üzere toplansalar ve birbirlerine yardımcı olsalar bile, yine onun benzerini meydana getiremeyecekler.”

İsra Suresi- 88. Ayet

Ayette insan ve cin topluluklarının bir araya gelip yardımlaşsalar dahi Kur’an’ın bir benzerini meydana getiremeyeceklerinden bahsediyor. Yapay Zeka bu anlamda insan topluluğunun bütün bilgisinin bir araya toplanması ve birbirine yardımcı olmasıdır. Yine bir takım cinlerin internetle olan ilişkisine dair bilgilerde mevcuttur. Arapçanın gramer bilgilerine, kelime haznesine de sahip olacak Yapay Zeka. Yapay Zeka bu anlamda ayette bahsedilen insan ve cin topluluklarının bir yansımasıdır. Bütün Arapça kelimelere sahip de olsa, her türlü dil bilgisi de yüklense Yapay Zekanın görseldeki gibi bir iddiası mümkün değildir. Niceliksel üstünlükle nitelikli bir şeyler ortaya koymak ayrı bir şeydir.

“Kendilerine Tevrat yükletilip de sonra onu taşıyamayanların durumu, ciltlerle kitap taşıyan merkebin haline benzer. Allah’ın ayetlerini yalanlayan topluluğun durumu ne çirkin! Allah zalimler topluluğunu doğru yola çıkartmaz.”

Cuma Suresi – 5. Ayet

Yapay Zekanın durumu da biraz buna benzemektedir. Ayette geçen “yükleme” kelimesi de ayrıca manidar geliyor bana ve ayetin devamında “topluluk” kelimesi de İsra suresinden verdiğimiz ayetteki toplulukla bir uyum içerisinde olduğunu düşünebiliriz. Bütün bilgiler yüklensede, daha çok durumu kitap yüklü merkeb durumundadır. Merkep demişken;

“Deccalin merkebi ise, şimendifer gibi bir vasıtadır ki, bir başında ateş ocağı bulunur; kendine tâbi olmayanları bazen ateşe atar. O merkebin bir kulağı, yani diğer başı cennet gibi tefriş edilmiş; tâbi olanları oraya oturtur.”

Risale-i Nur’da geçen bir merkeple ilgili bir kısım. Burada elbette dijital cennet gibi konulara girmeden bu merkebin kime hizmet edeceğine kısa bir vurgu yapıp geçelim. Bu sebeple bir merkebin böyle kutsal kitap yazacağı gibi bir iddia da bulunmak abes olacaktır.

*Not-1: “Yürüyüşünde tabii ol, sesini alçalt, çünkü seslerin en çirkini elbette eşeklerin sesidir.” Bu ayette geçen merkeble YZ arasında bir ilişki olabilir mi? Bilemiyorum sadece soru olarak buraya not alalım.

*Not-2: Yazıda paylaştığımız İsra Suresi 88. Ayette dikkatimizi çeken bir başka nokta ise sıralamadır. “İnsanlar ve cinler” sıralaması var ayette. Zariyat Suresi’nin 56. ayetinde;

“Ve ben, cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.” Buyruluyor. Buradaki sıralamada cinlerin insanlardan önce yaratıldığına bir işaret olarak okuyabiliriz. İsra Suresi’ndeki sıralamada ise insan sıralamada önce zikrediliyor. Bu bilgi ile şu yorumu da yapabiliriz; Kur’an’ın benzerini yazmada öncülük insana aittir. İnsan elinden çıkacak bir fikir yahut Yapay Zeka gibi insan eliyle oluşturulan bir şeyle kutsal kitap yazma işine girişilecektir.