Axis Mundi – 3

Mitolojinin tanımlarını daha önceki yazılarımızda ele almış ve arkaik insanlar için önemine değinmiştik. Mitolojilerin aktarımı ve sahip çıkılarak gelecek nesillere miras bırakılmıştır. Bu mitolojilerde kozmogoni, uygarlaştırı kahramanın hikayeleri gibi birçok olay anlatılır. Her mitoloji için olmasa da bu o toplumların inancına/dinine ait ip uçları taşımaktadır. Her kavme peygamber gönderilmesi bir din kavramının insanlara sürekli olarak insanlara hatırlatıldığı ortadadır ki farklı coğrafya ve zamanlarda bulunan toplumlarda benzer inanç motifleri olması kaynağın bir olduğuna işaret eder.

Bu bilgiler zamanla tahrife uğrasa da aktarılan bilgilerde hikmetler, kadim bilgiler olduğu aşikardır. Elbette konulara değindiğimizde karşımızda çok sayıda mitoloji çıkmaktadır. Burada hepsinin tasnifini yapmak ve ayırmak yıllar alacaktır. Örnek açısından şu mitolojide anlatılanların tamamını açıklayacağız gibi bir iddia taşımasak da denizden çıkarılan küçük inciler misali buldukça paylaşma gayretindeyiz. Bunu başka bir şekilde anlatırsak karşımızda devasa bir altın madeni durmakta ve elimizdeki çekiçlerle kısmetimize ne kadarını çıkartabilirsek çıkartmaya çalışıyoruz.

Bu sebeple mitolojiyi bir tefsir sahası olarak görüyoruz. Mitolojide kadim hakikatler/bilgiler bize aktarılmıştır. Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’de bu bilgilerin kapısı, anahtarı diyebileceğimiz ayetler mevcuttur. Mitolojiye Kur’an tabiri ile esatir-ül evvelin gözüyle bakmadığımızı daha önce de belirtmiştik. Bu kadim bilgilerin ayetleri yorumlarken farklı manaları da ortaya çıkardığı bir gerçektir.

Mitoloji ile aktarılan bilgileri reddetmekten ziyade doğruluğuna bu bilgilere işaretler, göndermeler var mı diye bakmakta yararlı bir davranış olacaktır. Elbette hadis-i şerif veyahut İslam büyüklerinin aktardıkları da burada önemlidir. Mitolojilerdeki unutulan kadim bilgileri gün yüzüne çıkarma, unutulanları hatırlama Kur’an-ı Kerim’in bir diğer ismi zikir/hatırlama ile bağdaşıyor. Daha önceki yazılarda vurguladığımız 3 evren tasavvurunu iki farklı ayeti birlikte okuyarak bu tür bir bilginin doğru olabileceğine kanaat getirmiştik.

Üç Alem tasviri

Bu yazı dizisinde ise ele aldığımız Axis Mundi kavramı bir çok farklı coğrafya ve zamanda görülmüştür. Bu kavramın göksel bir bilgi türü olduğunu düşünmekteyiz. Göğe çıkma, yerin altına girme gibi kadim bilgilerden bahsedilmekte. Göğe çıkma, yerin altına inme ve bunların nasıl yapıldığına dair bilgiler bugüne kadar aktarılmıştır ama bunun nasıl olduğuna ve ne şekilde yapılacağı unutulmuş gözükmekte. Mitolojiyi bir manada tefsir sahası olarak gördüğümüzden bahsetmiştik. Bu sebeple ;

“Ey cin ve ins topluluğu! Yapabilirseniz haydi göklerin ve yerin hududundan geçin bakalım! Ama geçemezsiniz, ancak üstün bir güç(sultan), kuvvetli bir delil ve ililmle geçebilirsiniz.”

Rahman Suresi-33. Ayet

Yerin Göbeği, Göğün Göbeği ve buralara inişler çıkışlar bize Rahman Suresinin 33. ayetini hatırlatmakta ki bu açıdan ayet farklı bir mana da kazanmış olur. Elbette ayetin daha farklı manaları ve tefsirleri mevcuttur. Örnek açısından uzay gemisi ile bir seyahat gökten çıkış manasında kısmi bir tefsir olarak ele alınabilir. Bu mana ve diğer manalarda kendi sahasında doğrudur lakin bunlar Axis Mundi için olan anlamını iptal etmez. Ayetteki bir diğer önemli mana ise sultan ifadesidir. Bilemiyoruz belki de unutulmuş bilgiler yeniden günyüzüne çıkacak ve sultandan kast edilen belkide bu bilgidir yahut bu bilgiye vakıf olacak kişidir.

Bir diğer husus ise bahsettiğimiz Axis Mundi kavramının insan bedeni olarak da görülmesidir. Bu düşünce tarzı Kızılderililerde görülen bir düşünce tarzıdır. İnsan bedenini gökle yer arasındaki hayat ağacına benzetmişlerdir. Bu benzetme bize başka bir ayeti daha hatırlatmakta.

“Allah: “Âdem! Eşyanın isimlerini onlara sen bildir. ” dedi. O da isimleriyle onları bildirince Allah buyurdu: “Ben size demedim mi ki, göklerin ve yerin sırlarını Ben bilirim! ” Ve Ben sizin gizli açık yapmakta olduğunuz her şeyi de bilirim! ”

Bakara Suresi-33. Ayet

Daha önce yazdığımız bir yazı dizisinde bu ayete de değinmiştik. Ele aldığımız bakış açısı daha başka idi. Göklerin ve yerin sırrının insan ile ilişkisini başka konu üzerinden ele almıştık. Burada ise Axis Mundi üzerinden başka bir manasını daha görüyoruz ayetin. İnsan bedeninin bu şekilde değerlendirilmesini ise Kızılderililerde olduğunu belirtmiştik. Kızılderililerde başa kartal tüyü takma adeti vardır ve insan bedeni hayat ağacı ile özdeşleştirilmiştir. Önceki yazı dizimizde ise Yggdrasilin üstünde ve Axis Mundi direklerinin üzerinde kartal simgeleri vardı. Kartal gök krallığının sembolü olarak görülmüştür. Kızılderililerin insan bedenini bir hayat ağacı görmeleri münasebetiyle başlarına taktıkları kartal tüyünün buradan geldiğini düşünmekteyim. Başlarına Kartal tüyü takmalarının başlangıcı böyle bir düşünceden yola çıkarak başlamış olabilir.